מספרים - Sayılar

İbranice’de her isim, sıfat ve fiilde olduğu gibi sayılar da feminen ve maskülen olarak ikiye ayrılır. Sadece אפס - efes – sıfır cinsiyete göre değişmez. Telefon numaraları, ev numaraları veya otobüs numaraları gibi nötr sayılar için ise feminen sayılar kullanılır.

Maskülen sayılar:

אחד - ehad – 1
שניים - şnayim – 2
שלושה - şloşa – 3
ארבעה - arbaa – 4
חמישה - hamişa – 5
שישה - şişa – 6
שבעה - şivaa – 7
שמונה - şmona – 8
תשעה - tişaa – 9
עשרה - asara – 10
אחד עשר - ahad asar – 11
שנים עשר - şneim asar – 12

Feminen sayılar:

אחת - ahat – 1
שתיים - ştayim – 2
שלוש - şaloş – 3
ארבע - arba – 4
חמש - hameş – 5
שש - şeş – 6
שבע - şeva – 7
שמונה - şmone – 8
תשע - teşa – 9
עשר - eser – 10
אחת עשרה - ahat esre – 11
שתים עשרה - şteim esre – 12

זמן - zman – zaman

Şimdi “saat kaç” sorusu ve bu soruya verilecek cevapları görelim:

מה השעה - ma haşaa – saat kaç/saat ne?

Tam saatlerde şu şekilde yanıt veririz:

השעה שש - haşaa şeş – saat altı
השעה ארבע - haşaa arba – saat dört
השעה תשע - haşaa teşa – saat dokuz

Örnek:

מה השעה עכשיו
השעה שמונה בבוקר

Buçuk saatleri belirtmek için חצי - hetsi
Çeyrek saatleri belirtmek için ise רבע - reva kullanılır. Çeyrek ve buçuk geçe saatlerde, cümle içindeחצי ve רבע kelimelerinden önce “ו” (va) eki gelir. Şimdi örnekleri inceleyelim:

מה השעה - ma haşaa – saat kaç
השעה שלוש וחצי - haşaa şaloş vahetsi – saat üç buçuk

מה השעה
השעה שבע ורבע - haşaa şeva vareva – saat yediyi çeyrek geçiyor

Çeyrek kala derken ise sayının başına “ל” –e, -a eki gelir.

מה השעה
השעה רבע לשתיים - haşaa reva leştayim – saat ikiye çeyrek var

מתי - matay – ne zaman

Daha önce “ב” –de, -da ekini öğrenmiştik. Bu ek yer belirten kelimelerde olduğu gibi zaman belirten kelimelerin de başına gelir.

מתי - matay – ne zaman
בשש וחצי - başeş vahetsi – altı buçukta

מתי
בחמש ורבע - bahameş vareva – beşi çeyrek geçe

Zaman belirten kelimeler

מחר - mahar – yarın
היום - hayom – bugün
אתמול - etmol – dün
שבוע - şavua – hafta
חודש - hodeş – ay
שנה - şana – yıl
ראש השנה - roş haşana – yıl başı

הימים בשבוע - hayamim başavua – haftanın günleri

İsrail’de hafta Pazar günü başlar; Cuma ve Cumartesi günleri ise hafta sonu tatilidir.

יום ראשון - yom rişon – Pazar
יום שני - yom şeni – Pazartesi
יום שלישי - yom şlişi – Salı
יום רביעי - yom revii – Çarşamba
יום חמישי - yom hamişi – Perşembe
יום שישי - yom şişi – Cuma
שבת - şabat - Cumartesi

יש – אין - yeş – en (var – yok)

Herhangi bir şeyin var olup olmadığını söylerken şu kelimeleri kullanırız:

יש - yeş : var
אין - en : yok

Tekil ve çoğul, her iki durumda da aynı kalıp kullanılır. Örneğin:

יש גלידה בבית - yeş glida babayt – evde dondurma var
יש אנשים באוטובוס - yeş anaşim baotobus – otobüste insanlar var

Ya da;

אין טלוויזיה בבית - en televizya babayt – evde televizyon yok
אין ילדים באוטובוס - en yeladim baotobus – otobüste çocuklar yok

Soru sorarken ise;

מה יש בקפה - ma yeş bakafe – kahvede ne var
בקפה יש סוכר וחלב - bakafe yeş sukar vehalav – kahvede şeker ve süt var

אין גלידה בקפטריה - en glida bakafeterya – kafeteryada dondurma yok mu
יש גלידה בקפטריה - yeş glida bakafeterya – kafeteryada dondurma var

ל – le / -e, -a eki

Türkçe’deki tam karşılığı –e ve –a eki olan “ל” başına geldiği kelimeye yön belirten bir ektir. Örneğin;

ספר - sefer – kitap
בית ספר - beyt sefer – okul
לבית ספר - lebeyt sefer – okula

Daha önce ב -de, -da ekini de öğrenmiştik

בבית ספר - babeyt sefer – okulda

לאן - lean – nereye sorusuna yanıt verirken, “ל” –e, -a ekini kullanırız.

לאן - lean – nereye?

Şimdi olası cevaplara bakalım:

לקונצרט - lekontsert – konsere
לקניה - leKenya – Kenya’ya
לדיסנילנד - leDisniland – Disneyland’e
לטוקיו - leTokyo – Tokyo’ya
לסין - leSin- Çin’e
לסרט - leseret- sinemaya
למסעדה - lemisada – restorana
לסיני - lesinay – Sina’ya

“ל” eki; gitmek, seyahat etmek, gelmek, göndermek gibi hareket bildiren fiillerle kullanılır. Aşağıdaki örnekleri inceleyin:

לאן
לבית

לאן
לחברים

לאן
לאוניברסיטה

Yeni kelimeler – מילים חדשות

לא - lo - hayır
ספר - sefer – kitap
בית ספר - beyt sefer – okul
מחשב - mahşev – bilgisayar
חלב - halav – süt
אבל - aval – fakat/ama
על - al – hakkında
משפחה - mişpaha – aile
מכל - mikol – bütün

פעלים - Fiiller

http://ibraniceogreniyorum.blogspot.com Şalom Gazetesi'nde

Şalom Gazetesi yazarı Tilda Levi, kendisine gönderdiğim e-postayı Şalom Gazetesi'ndeki köşesinde yayımladı. BURAYA TIKLAYARAK OKUYABİLİRSİNİZ.

ב - de, da eki

Kelimenin başına gelen ב eki, Türkçe’deki –de, -da ekiyle aynı işlevi görür. Örneğin:

בתל-אביב - beTel-Aviv – Tel-Aviv’de
באיטליה - beItalya – İtalya’da
אני בירושלים - ani beYeruşalayim – Yeruşalayim’deyim

איפה.......ב........ – nerede………. –de,-da

Aşağıdaki örnekleri inceleyin

איפה אתה - eyfo ata – neredesin
אני בלונדון - ani beLondon – Londra’dayım

איפה אתם
אנחנו עכשיו באוטובוס בחיפה

איפה הילדים
הם באילת עם אמא ואבא

איפה רותי
היא בטיול באירופה עם דויד

שם - şem – isim

İbranice adımızı iki şekilde söyleyebiliriz:

שם שלי אסלי - şem şeli Asli – adım Aslı

שמי אסלי - şmi Asli – adım Aslı

İkinci örnek daha informal, gündelik hayatta daha sık kullanılan şeklidir.

Yeni kelimeler – מילים חדשות

עכשיו - ahşav – şimdi
אולי - ulay – belki
עוגה - uga – kek
אם - im – eğer
בית - bayt – ev
אבא - aba – baba
בננה - banana – muz
כל - kol – hepsi, bütün
עולם - olam – dünya
כן - ken – evet
כיתה - kita – sınıf
הרבה - harbe – çok
קפה - kafe
פארק - park
בלי - bli - -sız, -siz

פעלים - Fiiler

Fiiller 2 – פעלים 2

14 Ekim 2008 tarihinde yayımladığım “Filler” konusunda, İbranice’deki fiillerin tekil – çoğul veya eril – dişil durumlarına göre nasıl değiştiğini anlatmıştım. Bu konunun devamı olarak iki yeni fiil daha öğreneceğiz ve bir de alıştırma yapacağız.

גר - gar = yaşamak, bir yerde ikamet etmek anlamına gelir
שר - şar = şarkı söylemek

Her iki fiilin eril – dişi ve tekil – çoğul çekimlerini yukarıdaki tabloda görebilirsiniz.

Şimdi bu iki fiili kullanarak küçük bir alıştırma yapalım:

Alıştırma:

Boşlukları גר ve שר fiillerinin uygun halleri ile doldurun.

המורה .............. שיר
רינה ............. ללללללל
טל .............. שם
..............הוא

............ רמי
........... רינה

............ דני
............. אתה
.............. את
............... אני
................. היא



Yanıtlar: גרה, שרה, גרה, גר, שר, שרה, גר, שר, גר, שרה, שר


Yeni kelimeler / מילים חדשות

שם - şam – orada
פה - po – burada
שיר - şir – şarkı
שם - şem – ad, isim
למה - lama – niye
קולה - kola
עץ - ets – ağaç
שוקולד - şokolad – çikolata
רק - rak – sadece
רגע - rega – an (bir dakika bekle anlamında da kullanılır)
שניה - şniya – saniye
דקה - daka – dakika
לאן - lean – nereye
יש - yeş – var
אין - eyn - yok

רבים – יחיד - Rabim – Yahid (Tekil – Çoğul)

İbranice’deki her isim ve sıfatın dişi ve eril olarak ikiye ayrıldığını artık biliyoruz. Şimdi bunların tekil ve çoğul hallerini öğreneceğiz. İbranice’deki bir kelimeyi çoğul hale getirirken, yine kelimenin dişi veya eril oluşuna göre farklı takılar kullanırız. Bunlar:

Eril kelimeler için ים - im
Dişi kelimeler için ות - ot takılarıdır.

Şimdi bunu örneklerle açıklayalım:

תלמיד - talmid erkek öğrenci demektir. Bu kelimeyi çoğul yapmak, yani erkek öğrenciler demek için kelimenin sonuna ים - im takısı getiririz. Yani תלמידים - talmidim olur.

תלמידה - talmida kız öğrenci demektir. Çoğul yapmak, yani kız öğrenciler demek için kelimenin sonuna ות - ot takısı getiririz. Yani תלמידות - talmidot olur.

טלויזיה - televizya yani televizyon kelimesi “ה” harfi ile bittiği için dişi bir kelimedir. Bu yüzden televizyonlar derken dişi çoğul takısı olan ות - ot takısını kullanırız. Yani טלויזיות - televizyot olur.

Aşağıdaki örnekleri de inceleyelim:

ילד - yeled – erkek çocuk
ילדים – yeladim – erkek çocuklar

ילדה - yelda – kız çocuk
ילדות - yeladot – kız çocuklar

לימון - limon
לימונים - limonim – limonlar

ספר – sefer – kitap
ספרים - sfarim - kitaplar

הוא תלמיד והיא תלמידה

רותי את מורה
לא, אני לא מורה, אני תלמידה

מי אתה
אני דנירה

אתה תלמיד פה
לא, אני מורה פה

מי היא
היא איריס, היא גם מורה פה

Alıştırma:

Aşağıdaki kelimeleri çoğul hale getirin.

תלמיד
מורה
תלמידה
טלויזיה
ילד
ילדה
חלה
לימון


Yanıtlar: לימונים, חלות, ילדות, ילדים, טלויזיות, תלמידות, מורות, תלמידים

Alıştırma:

Aşağıdaki cümleleri çoğul hale çevirin.

הוא תלמיד וגם היא תלמידה
.....................................


זה המורה של התלמיד
..............................


זאת המורה של התלמידה
....................................


Aşağıdaki cümleleri tekil hale çevirin.

אלה הגלידות של התלמידות
.........................................

אלה החברים של המורים
...................................

אנחנו לא תלמידות, אנחנו מורות
........................................

Yeni kelimeler / מילים חדשות

חבר - haver – arkadaş
איש - iş – erkek
אנשים - anaşim – insanlar
אישה - işa – kadın
נשים - naşim – kadınlar
מתי - matay – ne zaman
או - o – ya da

של מי - şel mi – kimin

Bir şeyin kime ait olduğunu sorarken של מי - soru kalıbını kullanırız.

Örnek:

של מי הספר - şel mi hasefer

של מי התלמידים - şel mi hatalmidim

Kişi zamirleri

אני - ani – ben
את - at – sen (f)
אתה - ata – sen (m)
היא - hi – o (f)
הוא - hu – o (m)
אנחנו - anahnu – biz
אתן - aten – siz (f)
אתם - atem – siz (m)
הן - hen – onlar (f)
הם - hem – onlar (m)

Alıştırma:

Cümlelerdeki boşlukları uygun zamirlerle tamamlayın.

.................. מי
היא איריס

את רותי
כן,................רותי

מי אתן
רחל ואיריס.................

אתה גם פה
כן,...................גם פה

אתם דני ואורי
לא, ................. לא דני ואורי, .................. יוסי וגדי

מי הוא
אירי.....................

................. מי
אני רותי

.................. מי
אנחנו יוסי ודן

.................. מי
אנחנו רותי ורחל

דני....................
כן, אני דני

Cevaplar:

היא, אני, אנחנו, אני, אנחנו, הוא, את, אתם, אתן, אתה

ה – ha – the

ה harfinin belirttiği durumun Türkçe’de tam karşılığı yok. Daha çok İngilizce’deki “the”nın karşılığı denilebilir. Bir şeyi belirten ve kesinlik ifade eden bir belirteç gibi kullanılıyor. Örneğin; המיץ, הגלידה, התלמידים, המורה

מי את
אני המורה של דני

מי אלה
אלה המורים של רותי ודני

İşaret sıfatları

Kişi ve nesneleri belirten işaret sıfatları da dişi eril olarak ikiye olarak. Belirttikleri kelimenin dişi veya eril oluşuna göre farklı yazılırlar.

זאת - zot – bu (dişi)
זה – ze – bu (eril)
אלה - ele – bunlar (hem dişi hem eril için kullanılır)

İşaret sıfatları belirttikleri kelimeden önce gelirler. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim:

זאת מרגרינה - zot margarina
זה איש - ze iş
זה דגל - ze degel
זה לחם – ze lehem
זה מים - ze mayim
זאת טלויזיה - zot televizya
זאת אמא - zot ima
זה משה - ze moşe
זאת וילה - zot vila
זה רדיו - ze radio
זה מלון - ze malon
זה וידאו - ze video
זה מיונז - ze mayonez
זה לימון - ze limon
זאת חלה - zot hala

זה מיץ וזאת גלידה - ze mits vezot glida
זה מורה וזאת תלמידה - ze more vezot talmida
אלה מורים ואלה מורות - ele morim ve’ele morot

Görüldüğü gibi kelimenin dişi veya eril olması durumuna göre, kelimenin başına gelen işaret sıfatı da dişi ve eril olarak değişiyor.

Şimdi de işaret sıfatları ve daha önce öğrendiğimiz soru kelimeleri ile basit soru cümleleri kurup bunları yanıtlayalım:

זה מורה - ze more
לא, זה לא מורה. זה תלמיד. – lo, ze lo more. ze talmid

זאת תלמידה - zot talmida
לא, זאת מורה. – lo, zot mora

זה הדגל של ישראל - ze hadegel şel israel
לא, זה הדגל של ירדן. – lo, ze hadegel şel yarden

מה זה - ma ze – bu ne (eril)
מה זאת - ma zot – bu ne (dişi)

מה זה - ma ze
זה וידאו - ze video
זאת טלויזיה - zot televizya

מה זה, מים - ma ze, mayim
לא, זה יין - lo, ze yayin

מה זה, לחם - ma ze, lehem
לא, זה לא לחם. זות חלה - lo, ze lo lehem. zot hala

מי זה - mi ze – bu kim (eril)
מי זאת - mi zot – bu kim (dişi)

מי זה - mi ze
זה דויד - ze david

מי זאת - mi zot
זאת המונליזה - zot hamonaliza

Alıştırma 3

Aşağıda verilen kelimelerle cümleleri tamamlayın…

מלון, מיונז, מורה, מנגו, רדיו, חלה.

לא, זאת לא טחינה, זה....................... (1
לא, זה לא תלמיד, זה......................... (2
לא, זה לא וידאו, זה........................... (3
לא, זה לא לחם, זאת........................... (4
לא, זה לא לימון, זה............................ (5
לא, זאת לא וילה, זה............................ (6